قرارداد هوشمند چیست؟
🔮 شاید تا به حال اسم قرارداد هوشمند (smart contract) را شنیده باشید، اما ندانید چرا این مفهوم یک تکنولوژی انقلابی محسوب می‌شود. یا این که نام اوراکل (Oracle) را در خبرهای مختلف مشاهده کرده باشید، اما ندانید که چرا بدون اوراکل‌ها، امور مالی غیرمتمرکز (DeFi) نمی‌توانست وجود داشته باشد. در این مقاله کوتاه، به توضیح این موارد خواهیم پرداخت.
💻 قراردادهای هوشمند در اصل نه قرارداد هستند و نه هوشمند. بلکه چند خط کد هستند (که اکثرا به زبان Solidity نوشته می‌شوند) که به صورت غیر متمرکز بر روی شبکه هایی مثل اتریوم، زنجیره هوشمند بایننس و … اجرا می‌شوند و مسئولیت انتقال و مدیریت ارزش مالی را بر عهده می‌گیرند.
🔎 چرا قراردادهای هوشمند انقلابی محسوب می‌شوند؟
🔓 یکی از مهم‌ترین دلایل اهمیت قراردادهای هوشمند این است که این قراردادها غیرقابل سانسور هستند (censorship resistant). مثلا فرض کنید که فردی در کشوری مانند کانادا یک سایت قمار راه‌اندازی کند (انجام این کار، بدون اخذ مجوز قانونی، در کانادا غیرقانونی محسوب شده و اعطای مجوز نیز در انحصار دولت است)، در اینصورت بلافاصله مسئولین سایت شناسایی می‌شوند، سرور سایت پایین آورده می‌شود، و یک سو‌پیشینه به همراه جریمه برای سازنده سایت ثبت می‌شود. فرض کنید ساده ترین نوع قمار یک لاتاری باشد، یعنی مثلا ۶ نفر، هر یک مقداری اتریوم را وسط گذاشته و به صورت تصادفی یک نفر همه اتریوم ها را برنده می‌شود. این فرایند را می‌توان در قالب یک قرارداد هوشمند کدنویسی کرد.
🌀 نکته جالب این است که به دلیل غیرقابل تغییر (immutable) بودن قراردادهای هوشمند، اگر برنامه‌نویس تابعی برای متوقف شدن قرارداد هوشمند ننوشته باشد، نه تنها دولت، بلکه خود نویسنده نیز نمی‌تواند جلوی اجرای ابدی این برنامه را بگیرد. حتی اگر نویسنده این قرار داد هوشمند به زندان بیفتد، این برنامه به کار خود ادامه می‌دهد، و از آنجایی که این کدها به صورت غیر متمرکز در تمام دنیا در حال اجرا شدن هستند، توقف این چرخه تنها با از بین بردن شبکه اتریوم ممکن است، و از آنجا که شبکه اتریوم نیز شبکه‌ای غیرمتمرکز است، عملا تنها راه برای متوقف کردن یک قرارداد هوشمند، خاموش کردن کل شبکه اینترنت است، که عملی غیرممکن محسوب می‌شود.
اما چرا با وجود مطرح شدن قراردادهای هوشمند از سال 2013، تا سال‌های ۲۰۱۹-۲۰۲۰ این مفهوم انقلابی محسوب نمی‌شد؟
🗓 حتی در اوج شوری که در انتهای ۲۰۱۷ شاهدش بودیم، قراردادهای هوشمند همچنان کاربردهای بسیار محدودی، مانند بازی‌های اینترنتی یا عرضه اولیه (ICO) توکن‌های اینترنتی داشتند. دلیل این امر، عدم وجود مفهومی به نام اوراکل بود. انقلابی که منجر به تولد جنبش امور مالی غیرمتمرکز ( DeFi) شد، مدیون بلوغ اوراکلی به نام چین لینک (Chainlink) است.
🔮 اوراکل‌ها به ما کمک می‌کنند تا بتوانیم اطلاعات را از بیرون بلاک چین، به صورت غیرمتمرکز و امن به داخل بلاکچین منتقل کنیم! مثلا اگر قبلا یک قرارداد هوشمند داشتیم که افراد با استفاده از آن، روی نتیجه مسابقات بسکتبال شرط‌بندی می‌کردند، این کد باید نتیجه مسابقه را با فراخواندن یک رابط برنامه‌نویسی اپلیکیشن (API) از یک وبسایت متوجه می‌شد تا بتواند برنده را اعلام کند. حال فرض کنید اگر صاحب این وبسایت، خود روی تیم بازنده شرط بسته بود، آنگاه میتوانست برنده را اشتباه اعلام کند و در نتیجه جایزه را دریافت کند، و از آنجا که تراکنش‌ها غیرقابل برگشت هستند، پس از دریافت جایزه، هیچ راهی برای پیگیری این کلاهبرداری وجود نمی‌داشت.
📡 اما امروزه یک اوراکل، مثل چین‌لینک، به‌جای یک وبسایت، نتیجه را از ده‌ها سایت مختلف دریافت کرده و میانگین آن‌ها را به قرارداد هوشمند اعلام می‌کند و در نتیجه تقلب تقریبا غیرممکن می‌شود! مهم‌ترین مساله برای پروژهای دیفای، تعیین دقیق قیمت‌ها است؛ برای مثال، پروژهای مانند اوه (Aave) نیاز دارد قیمت دقیق بیت کوین در هر لحظه را بداند تا بتواند آن را به عنوان وثیقه قبول کرده و به متقاضی وام بدهد. به همین دلیل نیز نمی‌تواند به هر داده‌ای اعتماد کند و برای سنجش قیمت از یک اوراکل مثل چین‌لینک یا لینک استفاده می‌کند. به همین دلیل با حل این مساله توسط اوراکل‌ها، جنبش DeFi رونق گسترده‌ای پیدا کرد.
