طرح پانزی چیست؟

ویدئو طرح پانزی (Ponzi scheme)

مقدمه

امروزه در تمام بازارها کلاهبردارانی وجود دارند که قصد دارند از افراد دیگر سو استفاده کنند. در بازار ارز دیجیتال هم این کلاهبرداری ها وجود دارد و به روش های مختلفی انجام می شود. یکی از روش های کلاهبرداری در بازار ارز دیجیتال طرح پانزی (Ponzi scheme) است. در این مطلب می خواهیم به صورت کامل به بررسی طرح پانزی بپردازیم و بعد از آشنایی با آن به چگونگی شناسایی آن می پردازیم.

بررسی طرح پانزی (Ponzi scheme)

طرح پانزی (Ponzi scheme) یکی از ترفندهای کلاهبرداری در بازار ارز دیجیتال است. این طرح به این صورت است که فردی که این طرح را طراحی کرده است به افراد نا آگاه وعده سود نجومی و تضمینی می دهد. به این صورت که آن کلاهبردار به افراد می گوید که اگر پول هایشان را در اختیار او قرار دهند با آن پول ها کار می کند و به آنها سود تضمینی و نجومی می دهد.

این افراد برای این که نظر افراد بیشتری را جلب کنند و اعتماد آنها را بدست آورند به این صورت عمل می کنند که با پول افراد جدید سود افراد قدیمی را پرداخت می کنند. این باعث می شود که افراد بیشتری به آنها اعتماد کنند و پول خود را در اختیار آنها قرار دهند. طرح پانزی (Ponzi scheme) معمولا بعد از این که اشباع شد و دیگر سرمایه گذار جدید وجود نداشت، نابود می شود. و این کلاهبرداران معمولا با پول بسیار زیادی که بدست آورده اند متواری می شوند.

برای این که طرح پانزی را بهتر درک کنید به این مثال توجه کنید:

فردی که قصد دارد کلاهبرداری کند اقدام به تاسیس یک سایت یا شرکت جعلی می کند. بعد به افراد وعده می دهد که اگر هر کدام از آنها به او دو میلیون بدهند، او با این دو میلیون در بازار های مختلف کار می کند و به آنها سود تضمینی 20 درصد می دهد. آن فرد هیچگونه کاری انجام نمی دهد و در هیچ بازاری کار نمی کند فقط با پول هایی که بدست می آورد بازی می کند.

بعد آن فرد با تبلیغات بیشتر افراد بیشتری را جذب می کند و برای این که افراد قدیمی شک نکنند و همچنین افراد بیشتری را جذب کند از افراد جدید که پول می گیرد به افراد قدیمی سود می دهد. این مورد به غیر از این که باعث جذب افراد جدید می شود باعث می شود افراد قدیمی که این سودها را دریافت می کنند، این طرح را به افراد آشنا و فامیل خود معرفی کنند.

این طرح آنقدر ادامه پیدا می کند تا دیگر فرد جدیدی جذب نشود. بعد از این که فرد جدید برای سرمایه گذاری پیدا نشد آن فرد با پول هایی که بدست آورده است فرار می کند.

نام این طرح از کجا آمده است؟

نام این طرح از نام یکی از معروف ترین کلاهبرداران تاریخ به نام چارلز پانزی (Charles Ponzi) گرفته شده است. چارلز پانزی در گذشته با فروش کوپن های تخفیفی اداره پست این کلاهبرداری را انجام داد. او به سرمایه گذاران تعهد 50 درصد سود در 45 روز یا 100 درصد در 90 روز را داده بود. او سرمایه سرمایه گذاران جدید را می گرفت و سود سرمایه گذاران قدیمی را می داد. چارلز با این روش در سال 1920 در آمریکا توانست بیشتر از بیست میلیون دلار کلاهبرداری کند.

طرح های پانزی چقدر طول می کشند؟

این طرح همانطور که گفته شد معمولا تا زمانی ادامه پیدا می کند تا سرمایه گذار جدیدی نباشد. در بعضی مواقع هم تا زمانی ادامه پیدا می کند که آن کلاهبردار از مقدار پولی که بدست آورده است راضی شود. زمانی که یکی از این دو اتفاق افتاد کلاهبردار دیگه سودی پرداخت نمی کند. معمولا طرح های پانزی بیشتر از دو سال دوام نمی آورند و حداکثر دو سال ادامه پیدا می کنند.

چرخه طرح پانزی (Ponzi scheme) چگونه کار می کند؟

به طور کلی تمام طرح های پانزی یک نوع چرخه را دنبال می کنند و هرکدام کمی با یکدیگر متفاوت هستند. ولی باید توجه داشته باشید که طرح های پانزی در ظاهر و نوع ادعا ها متفاوت هستند. در این قسمت می خواهیم با چرخه و هسته اصلی طرح پانزی (Ponzi scheme) آشنا شویم.

انجام تبلیغات بسیار گسترده و فریبنده

ابتدا طراح این طرح ها با استفاده از تبلیغات کاذب چند نفر را جذب سیستم می کند و آنها با مقدار کمی در آن طرح سرمایه گذاری می کنند. این تبلیغات کاذب معمولا در اینترنت و شبکه های اجتماعی انجام می شود.

دادن سود به افراد اولیه و جلب اعتماد آنها

آنها سود افراد قدیمی سیستم را به صورت مرتب واریز می کنند تا بتوانند اعتماد آنها را جلب کنند تا مقدار بیشتری سرمایه گذاری کنند و همچنین افراد بیشتری را جذب کنند. سود افراد قدیمی با استفاده از پول سرمایه گذاران جدید پرداخت می شود و یا این که از پول اولیه طراح این طرح پانزی پرداخت می شود.

وارد شدن حجم بسیار زیادی سرمایه

بعد از این که اعتماد افراد را جلب کردند باعث می شود که افراد جدیدی عضو سیستم و طرح آنها شوند و این افراد روز به روز تعدادشان بیشتر می شود. البته این اعتماد باعث می شود که افراد قدیمی نیز سرمایه بیشتری وارد این طرح کنند. در این مرحله بسیاری از افراد به خاطر تعصبات اقدام به دریافت وام یا قرض می کنند تا در این طرح سرمایه گذاری کنند. حتی افرادی دیده شده است که به خاطر طرح های پانزی اقدام به فروش خانه یا اتومبیل خود کرده اند.

فرو پاشیده شدن طرح

آخرین مرحله از این چرخه این است که طرح فرو می پاشد. زمانی این اتفاق می افتد که مراحل قبلی چندین بار تکرار شوند و دیگه فرد جدیدی سرمایه گذاری نمی کند. در بعضی مواقع زمانی که فرد کلاهبردار از پولی که به دست آورده راضی شود، دیگر سودی پرداخت نمی کند. آن کلاهبردار پول ها را بر می دارد و فرار می کند.

چگونه یک طرح پانزی را تشخیص دهید؟

این نوع کلاهبردار در شکل و انواع مختلفی ایجاد می شود. اما همه آنها دارای یکسری خصوصیات مثل هم هستند که با استفاده از آن خصوصیات می توانید یک طرح پانزی را تشخیص دهید.

پیشنهاد سودهای نجومی و تضمینی:

اگر فردی به شما قول سود های بسیار زیاد و نجومی می دهد و تضمین می دهد که هر ماه این مقدار پول به عنوان سود پرداخت می کنم باید به آن فرد شک کرد. یکی از خصوصیات اصلی طرح های پانزی سودهای تضمینی و نجومی است.

ناشناس بودن طراح:

در یک طرح پانزی اطلاعات زیادی در رابطه با تیم آن طرح یا رئیس های آن طرح وجود ندارد. اگر این اطلاعات وجود داشت معمولا به صورت تقلبی می باشد. زیرا یک طراح پانزی دوست ندارد شناخته شود.

واضح نبودن فعالیت ها:

در یک طرح پانزی توضیحات شفافی از چگونگی بدست آوردن سود تضمینی و نجومی نمی دهند. اگر هم گفته اند که از چه روشی سود به دست می آورند به صورت کلی است به عنوان مثال می گویند از طریق استخراج بیت کوین این سودها به دست می آید ولی نمی گویند که چگونه آن کار را انجام می دهند.

اطلاعات تماس معتبری ندارند:

یک طرح پانزی اطلاعات تماس معتبر در اختیار شما قرار نمی دهد.

از روش های بسیار عجیب پول دریافت می کنند:

معمولا این کلاهبردار ها از درگاه های غیر قانونی یا ارز های دیجیتال برای دریافت پول استفاده می کنند که غیر قابل رهگیری هستند.

مجوز قانونی ندارند:

معمولا طرح های پانزی مجوز قانونی دریافت نمی کنند. البته ناگفته نماند که گاهی اوقات یک طراح پانزی به قدری حرفه ای کار می کند که مقامات را نیز فریب می دهد و مجوز دریافت می کند. در بعضی مواقع نیز با باندبازی مجوز دریافت می کنند.

جمع بندی

طرح‌ پانزی روشی در کلاهبرداری است که با وعده دادن سودهای تضمینی و نجومی، از قربانیان سرمایه جذب می‌کند. برای جلب اعتماد بیشتر، کلاهبرداران در ماه‌های اول سود تضمینی را به سرمایه‌گذاران پرداخت می‌کنند. این کار با استفاده از پول سرمایه‌گذاران جدید انجام می‌شود. پس از مدتی که پول زیادی جذب شد و دیگر سرمایه‌گذار جدیدی وارد سیستم نشد، کلاهبرداران دیگر پولی پرداخت نمی‌کنند و متواری می‌شوند.

تشخیص طرح‌های پانزی اصلا سخت نیست. مهم‌ترین شاخصه این طرح‌ها سودهای نجومی تضمینی و ناشناس بودن است. به دلیل ماهیت ارزهای دیجیتال در حریم خصوصی تراکنش‌ها و عدم تحریم‌پذیری، این روزها شاهد افزایش فعالیت طرح‌های پانزی در حوزه ارزهای دیجیتال هستیم که تا زمان قانون‌گذاری ، سرمایه‌گذاران خودشان مسئولیت اصلی را بر عهده دارند.